ქართული
Pусский
English
ნოდარ სარჯველაძე!
ფსიქოლოგიური დრო მეტად ფაქიზი ფენომენია.
გამოტოვებული და განდევნილი აწმყოს კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი შედეგი ის გახლავთ, რომ წარსული უშუალოდ გადაებმება მომავალს. წარსულის ასეთ უშუალო გადასვლა მომავალში იმაში გამოიხატება, რომ ცხოვრება მუდამ ერთსა და იმავე წრეზე ტრიალებს, ადგილი არა აქვს პოზიტიურ ცვლილებებს და წარსულის შეცდომები ან ტკივილები ხელახლა მეორდება ხვალინდელ დღეში. ადამიანს აქვს განცდა, რომ განწირულია უცვლელობისათვის, ვერ შეცვლის უკუღმართი ბედის მუდმივად ტრიალს. იგი წარსულის საფუძველზე ასკვნის, რომ ერთი და იგივე ტკივილები, შეცდომები, მარცხი და წარუმატებლობა გარდაუვალია, რადგან მას ასე „უწერია“. ეს კი იმიტომ ხდება, რომ ადამიანს ილუზორული განცდა აქვს, თითქოს მომავალი სათავეს წარსულში იღებს. სინამდვილეში ხვალინდელი დღის, მომავლის სათავე დღევანდელ დღეშია, აწმყოშია. მომავალი აწმყოში იბადება. ამიტომაც ჩვენ უკვე ახლა, აწმყოში შეგვიძლია შევცვალოთ ჩვენი აზრები და ქმედებები, ხოლო ამის შედეგებს უკვე სამომავლოდ მოვიმკით. რასაც ვთესავთ აწმყოში, იმას მოვიმკით მომავალში. ეს გახლავთ კარმის ანუ ბედისწერის მართვის უმთავრესი კანონი.
შევაჯამოთ: აწმყოს განდევნისა და გამოტოვების ხარჯზე წარსულსა და მომავალზე გადამეტებული ორიენტაცია იწვევს (1) სხვადასხვა სახის დარღვევბს და (2) ცვლილებების დაბლოკვასა და ერთსა და იმავე წრეზე ბედუკუღმართ ტრიალს. ამიტომაც არსებობს გამოთქმები „დაიჭირე წამი“ ან „წამო შეჩერდი“. ბუდდამ მიუთითა, რომ უნდა იცხოვრო არა „იქ და იმჟამად“ არამედ „აქ და ამჟამად“. ქრისტე ეუბნება მოწაფეებს, რომ „მომავალმა თავის თავზე იფიქროს“. გიორგი გურჯიევი თავის მოწაფეებს სთავაზობდა „სდექ“ სავარჯიშოებს, როცა მოულოდნელ შეძახილზე ‘სდექ“ ადამიანი გაქვავდებოდა იმ პოზიციაში, რაშიც იყო და იწყებდა იმის გაცნობიერებას თუ სად იმყოფება, ვინ არის, რას ხედავს, რა ესმის ან რას გრძნობს. გეშტალტთერაპიის მამამთავარი ფრედერიკ პერლზი განუდგა ზ.ფროიდის ფსიქოანალიტიკურ მეთოდს მისი ნამეტნავი ორიენტაციის გამო წარსულის ჩიჩქნაზე და ფსიქოთერაპიაში დანერგა ე.წ.„აქ და ამჟამად“ პრინციპი, რაც აწმყოს გაცნობიერებასა და მასზე მიმართულობის კულტივირებას გულისხმობს. მეც მსურს დაეუფლოთ „აქ და ამჟამად“ ცხოვრების უნარ–ჩვევას, რათა თქვენდა სასიკეთოთ მართოთ თქვენი ბედისწერის სცენარი, შეცვალოთ, განაახლოთ და ხელახლა გადაიაზროთ ან გადაწეროთ იგი.
აქ მინდა შემოგთავაზოთ სწორედ ფ. პერლზის სავარჯიშოები, რასაც იგი ადამიანებს სთავაზობდა.
1. დაიწყეთ მხედველობითი აღქმით. მიმოიხედეთ ირგვლივ და გააცნობიერეთ, თუ რას ხედავთ. შინაგანი ფრაზები შეიძლება შემდეგნაირი იყოს: მე ახლა ამასა და ამას ვხედავ, ახლა აქ ესა და ეს შევამჩნიე... გარემოს ვიზუალური გაცნობიერების ეს სავარჯიშო შეიცავს შემდეგ კომპონენტებს: 1) ამასა და ამას ვხედავ აქ და ამ წუთას, 2) სწორედ მე ვხედავ ყოველივე ამას; ჩემი „მე“ არის ის აქტიური საწყისი, ვინაც ხედავს აქ და ახლა ამასა და ამას.
2. გამოჰყავით და გამოკვეთეთ, სპეციალური ყურადღების საგნად აქციეთ რაიმე საგანი თქვენს ვიზუალურ ველში, გამოკვეთეთ იგი როგორც „ფიგურა“ და გამოჰყავით იგი იმ „ფონისაგან“, რაც მას თან ახლავს და რაშიც იგია ჩართული. ამის შემდეგ გადაინაცვლეთ „ფიგურიდან“ და გადაიტანეთ ყურადღება ყოფილ „ფონზე“. ასე და ამგვარად, რამდენიმეჯერ „ფიგურა“ გადააქციეთ “ფონად“ და „ფონი“ გადაქციეთ „ფიგურად“. ისწავლეთ „ფიგურა–ფონის“ ასეთი სწრაფი გადანაცვლება–ტრანსფორმაცია.
3. დახუჭეთ თვალები და გააცნობიერეთ თუ რა გესმით. იქეცით სმენად აქ და ამჟამად. შინაგანი ფრაზები შეიძლება შემდეგნაირი იყოს: მე ახლა ესა და ეს მესმის, ახლა აქ ესა და ეს ჟღერს ან ისმის ან ხმაურობს ან კივის ან ჰყვირის, ახლა დუმილია, სიჩუმეა......
გარემოს სმენითი (აუდიალური) გაცნობიერების ეს სავარჯიშო შეიცავს შემდეგ კომპონენტებს: 1) ესა და ეს მესმის აქ და ამ წუთას, 2) სწორედ მე ვუსმენ ყოველივე ამას; ჩემი „მე“ არის ის აქტიური საწყისი, ვინაც უსმენს და ვისაც ესმის ესა და ეს აქ და ამჟამად.
4. გამოჰყავით ის რაც ისმის ოთახში იმისაგან, რაც ბგერების, ხმების ან ხმაურის სახით შემოდის გარედან. აქციეთ ოთახში არსებული ბგერები, ხმები, ხმაური ან სიჩუმე „ფიგურად“ და გაამახვილეთ მასზე ყურადღება და გარედან შემომავალი სმენითი გამღიზიანებლები ან ინფორმაცია აქციეთ „ფონად“, ხოლო ამის შემდეგ გარედან შემოსული ხმაური აქციეთ „ფიგურად“, ხოლო ოთახის ბგერითი ატმოსფერო ან სიჩუმე „ფონად“. ამის შემდეგ გაივარჯიშეთ „ფიგურა–ფონის“ სწრაფ გადანაცვლებაზე.
5. გაივარჯიშეთ იმაზე, რომ ერთდროულად ვიზუალურად და აუდიალურად კარგად გააცნობიეროთ თუ რას ხედავთ და რა გესმით აქ და ამჟამად.
6. დახუჭეთ თვალები და ყურადღება გაამახვილეთ იმაზე, თუ რა შეგრძნებებს გიგზავნით საკუთარი სხეული. დააკვირდით თუ როგორ სუნთქავთ და იქეცით სუნთქვად, მოუსმინეთ გულისცემას და იქეცით გულისცემად, შეიგრძენით რას გრძნობთ თავში, სახეზე, ყელში, მკერდში, მუცელში, წელზე, მხრებზე, ხელებსა და ფეხებში. ბლომად აკრიფეთ სხეულებრივი შეგრძნებები. ისწავლეთ იმ ინფორმაციის აკრეფა, რასაც შეგრძნებების სახით გაწვდით სხეული. სხეულის შეგრძნებები მისი ენაა. იგი შეტყობინებაა, მესიჯია, რის ამოკითხვასაც თავისი პრაქტიკული ღირებულება გააჩნია.
7. აირჩიეთ რომელიმე ერთი შეგრძნება და იგი აქციეთ „ფიგურად“, გაამახვილეთ მასზე ყურადღება და დანარჩენი სხეულებრივი შეგრძნებები აქციეთ „ფონად“. ამის შემდეგ მოახდინეთ მრავალჯერადი „ფიგურა–ფონის“ გადანაცვლებები.
8. მიუშვით თქვენი აზრები თვითდინებაზე და დააკვირდით როგორც გარე დამკვირებელმა თუ რა აზრები მიდი–მოდის ტვინში. მიეცით თქვენს თავს ანგარიში იმაზე, რომ ახლა ეს აზრი მოფრინდა, ამა და ამ აზრმა ჩაიარა, ესა და ეს მოგონება ან ასოციაცია შემოვიდა, ესა და ეს წარმომიდგა თვალწინ და ა.შ. ისწავლეთ აზრებზე ისე დაკვირვება, როგორც თქვენი სახლის აივნიდან შეგიძლიათ დააკვირდეთ მოძრავ მანქანებს, როცა ერთმა მანქანამ ჩაიარა, მეორემ, მესამემ შეაჩერა სვლა, მეოთხემ სიგნალი მისცა და ა.შ. მიმდინარე აზრებზე ასეთი დისტანცირებული დაკვირვების უნარი დაგეხმარებათ უკეთ გაეცნოთ საკუთარ თავს, მართოთ თქვენი აზრები, შეცვალოთ თქვენი წარმოდგენები, ააგოთ ეფექტური ცხოვრება, დაგეგმოთ წარმატების მიღწევა.
9. აირჩიეთ თქვენი წარსულის რომელიმე კადრი და აწმყოს პოზიციებიდან მოიგონეთ იგი და დააკვირდით მას. გაიხსენეთ მაშინდელი ამბები, ოღონდ ამ გახსენებას დაამატეთ იმის განცდა, რომ ახლა უკვირდებით იმას აწმყოს გადასახედიდან, რაც მაშინ, იქ მოხდა და უკვე დამთავრებულია. ისწავლეთ წარსულის მკაფიო გამიჯვნა აწმყოსაგან.
10. აირჩიეთ თქვენი რომელიმე სამომავლო იდეა ან გეგმა და ოცნება, კარგად წარმოიდგინეთ იგი და დაამატეთ ის განცდა, რომ აწმყოს გადასახედიდან აკვირდებით სამომავლო ვითარებას. ისწავლეთ აწმყოს მკაფიო გამიჯვნა მომავლისაგან. თუმცა აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ წარმატების გარდაუვალად მიღწევის ერთი მნიშვნელოვანი უნარია, რომ „ჩაჯდე“ უკვე მიზან–მიღწეულის როლში ანუ ოცნება–ახდენილ მომავალში და იქედან გადმოხედო შენს დღევანდელობას, რათა გაარკვიო, თუ რა ნაბიჯები გადადგა აწმყოში დასახული მიზნის მისაღწევად. მაგრამ მიზან–მიღწეულ მდგომარეობაში „ჩაჯდომის“ ეს უნარი არათუ არ გამორიცხავს აწმყოსა და მომავლის მკაფიოდ გამიჯვნის უნარს, არამედ პირიქით ხაზს უსვამს მას.
არ გეგონოთ ეს სავარჯიშოები მაინცადამაინც ერთმანეთის მიყოლებითა და ერთბაშად უნდა გააკეთოთ. აკეთეთ ისინი ნაწილ–ნაწილ. გაიადვილეთ ამ სავარჯიშოთა კეთება და შეუსაბამეთ იგი თქვენს დროსა და შესაძლებლობებს. მაგალითად, როცა მანქანას მართავთ, გადაიქეცით ვიზუალად და მთლიანად ჩაერთეთ იმაში, თუ რას ხედავთ თქვენს წინ, გვეერდზე, უკან.
იცხოვრეთ აქ და ამჟამად პრინციპით და იგრძენით ყოფნის სისავსე. ნ.სარჯველაძე (15.11.2013წ.)
